شیعه در اسلام (کتاب)

کتاب شیعه در اسلام، نوشته سید محمد حسین طباطبائی مشهور به علامه طباطبائی، که با هدف معرفی مذهب شیعه -به‌خصوص برای مخاطبان غیرمسلمان- نوشته شده است. در این کتاب، بسیاری از مطالب لازم برای شناخت شیعه به زبانی ساده و مختصر، در سه فصل بیان شده است. این کتاب به زبان فارسی بارها نشر یافته و ترجمه انگلیسی آن که توسط سید حسین نصر انجام شده است در آمریکا و اروپا منتشر شده است.

درباره مؤلف

علامه سید محمد حسین طباطبائی (متوفی ۱۳۶۰ ش) از علمای برجسته و مشهور سده ۱۴ قمری است که در علوم مختلفی مثل تفسیر، فلسفه اسلامی، فقه،‌ اصول فقه و عرفان نظری صاحب‌نظر و دارای تألیفاتی مهم است. تفسیر المیزان مهم‌ترین اثر اوست. دو کتاب فلسفی او با نام‌های بدایة الحکمة و نهایة الحکمة جزو کتاب‌های درسی حوزه علمیه قم هستند.

انگیزه نگارش

سید حسین نصر در مقدمه کتاب «شیعه در اسلام» توضیح می‌دهد که انگیزه نگارش این کتاب، معرفی شیعه -خصوصا شیعه امامیه- به جهان غرب به درخواست پروفسور مورگان (دانشمند آمريكايى واستاد دانشگاه كولگيت) بود:

در تابستان ۱۹۶۴ پروفسور مورگان به ايران آمدند ... روزى به اتفاق آقاى مورگان خدمت علامه طباطبائی رسيديم. از اولين لحظه، حضور معنوى و روحانيت علامه طباطبائى پروفسور مورگان را شيفته خود ساخت ... در مراجعت از محضر استاد فورا طرح نگارش يك سلسله كتاب درباره شيعه ... مطرح گرديد ... استاد بزرگوار در عرض سه سال بعد دو اثر پرارزش نگاشتند: يكى كتاب فعلى[«شیعه در اسلام»] و ديگرى «قرآن از نظر شيعه‌» ...

به روایت سید حسین نصر، نگارش این کتاب در آن دوره ضرورت داشت چرا که شناخت اروپاییان از اسلام بر پایه منابع اهل سنت بود و شیعه صرفا یک اقلیت سیاسی تلقی می‌شد و شناخت اروپاییان از آن نیز بیشتر ناظر به اسماعیلیه بود نه امامیه.

ویژگی‌های کتاب

سید حسین نصر در مقدمه کتاب، به برخی از ویژگی‌های این اثر اشاره می‌کند: شناساندن شیعه به شکل جامع اما مختصر؛ ساده‌نویسی در معرفی معارف ناب اسلام و شیعه؛ توجه به جوانب مختلف تاریخی، فلسفی، کلامی و عرفانی؛ دفاع از اصالت و حقانیت شیعه؛ پرهیز از تفرقه‌افکنی و اهانت به اهل سنت.

گزارش محتوا

کتاب «شیعه در اسلام» در سه بخش کلی سامان یافته است:

بخش اول: کیفیت پیدایش و نشو و نمای شیعه
در این بخش، تاریخ شیعه از قرن اول تا قرن چهارده اجمالاً مورد بررسی قرار گرفته و به مباحثی همچون آغاز پیدایش شیعه، منشا اختلاف شیعه و سنی و چگونگی پیدایش و تثبیت حکومت‌های بنی‌امیه، بنی‌عباس و آل‌بویه پرداخته شده است. در ادامه، مذاهب شیعهٔ امامیه و زیدیه و اسماعیلیه نیز بررسی شده‌اند.

بخش دوم: تفکر مذهبی شیعه
در بخش دوم، در توضیح منابع تفکر مذهبی در دین اسلام و مذهب شیعه، به سه منبع ظواهر دینی (قرآن و حدیث)، عقل و کشف عرفانی اشاره شده و روش صحیح استفاده از هر یک از آنها به اختصار آمده است:

بخش سوم: اعتقادات اسلامى از نظر شيعه دوازده امامى
در این بخش، اعتقادات اسلامی از دیدگاه شیعه امامیه مورد بررسی قرار گرفته است:

• خداشناسی: ضرورت وجود خدا، وحدانیت خدا، صفات ذات و صفات فعل، قضا و قدر، انسان و اختیار.
• پیغمبرشناسی: فلسفه نبوت، عصمت انبيا، چیستی و دلالت معجزه، حضرت محمد(ص) و قرآن اعجازین.
• معادشناسی: حقیقت انسان، چیستی روح، مرگ، برزخ، قیامت، استمرار آفرینش.
• امام‌شناسی: معنای امام، فرق امام و نبی، تاريخ اجمالى زندگى دوازده امام، خصوصا امام مهدی(عج) و مباحث مرتبط با غیبت و ظهور ایشان.

سید محمد حسین طباطبایی در پایان کتاب، در بخشی با عنوان «پیام معنوى شیعه»، جهانیان را به رستگار شدن از طریق خداشناسی و دستیابی به بینش الهی فراخوانده است.

چاپ و ترجمه

کتاب «شیعه در اسلام» بارها توسط ناشران مختلف (دفتر انتشارات اسلامی، موسسه بوستان كتاب و مركز بررسى‌هاى اسلامى) به زبان فارسی در ایران منتشر شده است.

ترجمه انگلیسی این کتاب به قلم سید حسین نصر توسط انتشارات انصاریان و انتشارات دانشگاه نیویورک، چاپ و نشر یافت و مدتی نیز در آمریکا در سطح دانشگاهی تدریس شد.

برخی از منتقدان، ضمن تایید ارزندگی ترجمه، به نقد ادبی برخی از فرازهایش پرداختند اما گروهی دیگر به نقد محتوایی ترجمه نظر داشته و به این نتیجه رسیدند که این ترجمه گاهی مغایرت‌های اساسی با متن اصلی دارد و نظر نویسنده کتاب به صورت کاملاً متفاوت بازتاب داده شده است.

این کتاب در سال ۱۹۸۹ توسط جوهان افندی از روی نسخه انگلیسی با عنوان Islam Syiah: Asal-Usul Dan Perkembangannya به زبان اندونزیایی ترجمه شده است. . همچنین، در سال ۲۰۰۷ این کتاب به زبان ژاپنی برگردان شده است.

پانويس

منابع

پيوند به بيرون

• متن كتاب شيعه در اسلام
• متن كتاب شيعه در اسلام